Wat is zelfbinding en voor wie is het bedoeld?
Je hebt een psychiatrische ziekte en bent hiervoor in behandeling. Je hebt goede en minder goede periodes. In mindere periodes weiger je meestal behandeling. Uit ervaring weet je dat je veel sneller zou opknappen als je je wel zou laten behandelen. In dat geval kun je voor zelfbinding kiezen.
Zelfbinding betekent dat je bindende afspraken maakt over je behandeling op het moment dat het slechter met je gaat. Deze afspraken maak tijdens een goede periode. Je maakt die afspraken met je psychiater. Je kunt aangeven welke (verplichte) zorg jou het beste helpt. Deze afspraken worden opgeschreven in een zelfbindingsverklaring.
Wanneer je dan een slechte periode hebt, kun je dan volgens de afspraken behandeld worden. Ook als je daarvoor op dat moment geen toestemming geeft. Dat heet verplichte zorg.
Je kunt op deze manier ervoor zorgen dat je de voor jou minst erge vorm van verplichte zorg krijgt als het minder goed met je gaat. Hierdoor heb je meer zelf de regie in eigen hand.
Regels voor zelfbinding
Bij zelfbinding moet er een zelfbindingsverklaring komen. Je kunt daarvoor een formulier gebruiken. Dat is niet verplicht.
Er gelden veel regels voor het opstellen van een zelfbindingsverklaring. Ook is een zelfbindingsverklaring alleen niet voldoende om jou verplichte zorg te mogen geven. Er is altijd ook een zorgmachtiging of een crisismaatregel nodig.
Wil je hierbij advies of ondersteuning? Neem dan contact op met je pvp. Weet je niet wie je pvp is, neem contact op met de helpdesk via 0900-444 8888 (geen extra telefoonkosten) of helpdesk@pvp.nl.
Wanneer kan ik een zelfbindingsverklaring opstellen?
Je kunt een zelfbindingsverklaring opstellen, als je aan de volgende voorwaarden voldoet:
- Je hebt een psychiatrische ziekte.
- Je bent 16 jaar of ouder.
- Je bent wilsbekwaam op het moment dat je de zelfbindingsverklaring opstelt.
Wilsbekwaamheid
Bij zelfbinding is wilsbekwaamheid belangrijk. Je bent wilsbekwaam als je de situatie kunt beoordelen, de informatie kunt begrijpen en de gevolgen van je beslissing kunt overzien. Dit betekent dat je begrijpt wat een zelfbindingsverklaring is, wat erin staat en wat er kan gebeuren als je een zelfbindingsverklaring hebt.
Hoe maak je een zelfbindingsverklaring?
Je vult een zelfbindingsverklaring samen met je psychiater/zorgverantwoordelijke in. De zorgverantwoordelijke doet dit alleen als hij of zij vindt dat je wilsbekwaam bent. De zorgverantwoordelijke moet ook een zorgplan toevoegen aan de zelfbindingsverklaring.
Daarna komt er een tweede psychiater met je praten. Deze psychiater moet ook onderzoeken of je wilsbekwaam bent. De psychiater onderzoekt of je begrijpt wat een zelfbindingsverklaring is, of je begrijpt wat erin staat en of je snapt wat er kan gebeuren als je een zelfbindingsverklaring hebt. Vindt die psychiater je wilsbekwaam, dan wordt dat opgeschreven in een aparte verklaring. Deze verklaring komt bij de zelfbindingsverklaring. Vindt deze psychiater je niet wilsbekwaam, dan kun je op dat moment geen zelfbindingsverklaring opstellen.
Op de zelfbindingsverklaring komt de datum te staan waarop deze is ingevuld. Daarna zetten je psychiater en jij je handtekening er onder. Ook de geneesheer-directeur bekijkt de zelfbindingsverklaring en zet er als hij/zij het er mee eens is, een handtekening onder. De geneesheer-directeur geeft jou tot slot de originele zelfbindingsverklaring.
Wat schrijf je op in de zelfbindingsverklaring?
Zorg dat je in ieder geval de volgende punten opneemt:
- Onder welke omstandigheden aan jou verplichte zorg gegeven mag worden, zodat er geen gevaar meer is en je sneller opknapt. Je mag zelf aangeven wanneer er bij jou sprake is van gevaar.
- Welke vormen van verplichte zorg aan jou gegeven mogen worden.
- Hoelang de verplichte zorg onder die omstandigheden mag duren.
- Wanneer de verplichte zorg moet worden gestopt.
- Hoe lang de zelfbindingsverklaring geldig is. Daarvoor is geen minimum of maximum vastgesteld. Dit kun je samen met je zorgverantwoordelijke afspreken.
Daarnaast moet er in de zelfbindingsverklaring komen te staan welke mensen (familie of naasten) belangrijk zijn voor de zorg voor jou. Zorgverleners kunnen hen dan waarschuwen als het bijvoorbeeld niet zo goed met je gaat. Maar die mensen kunnen ook je behandelaar laten weten als ze merken dat het slechter met je gaat en zij vinden dat je de zorg nodig hebt die in je zelfbindingsverklaring staat.
Voorbeeld:
Je hebt een bipolaire stoornis, met heftige manische perioden. Je weet dat voordat het echt slecht met je gaat, je nachten niet meer slaapt en erg prikkelbaar bent. Je weet dat er veel problemen ontstaan als je dan niet wordt opgenomen en geen medicatie neemt. Je gaat bijvoorbeeld veel te veel geld uitgeven, of er ontstaan ruzies met je familie of je omgeving. Om dit te voorkomen, kun je met een psychiater een zelfbindingsverklaring opstellen. In deze verklaring geef je aan dat als bovenstaande omstandigheden (zoals nachten niet slapen enz.) zich voordoen, je voor vier weken opgenomen wilt worden en dat je dan gedurende deze opnameperiode medicijnen inneemt. Dat zou genoeg moeten zijn om er weer voor te zorgen dat het goed met je gaat en je weer naar huis kunt.
Wie kan me helpen bij het opstellen van een zelfbindingsverklaring
Als je denkt over een zelfbindingsverklaring maar ook als je al een zelfbindingsverklaring hebt, kun je de hulp inroepen van de patiëntenvertrouwenspersoon (pvp). De pvp kan informatie geven over zelfbinding en de gevolgen daarvan. Ook kan de pvp je helpen als je je zelfbindingsverklaring wilt intrekken of veranderen.
Weet je niet wie jouw pvp is, neem dan contact op met de helpdesk PVP via 0900–444 8888 (geen extra telefoonkosten) of helpdesk@pvp.nl.
Je mag ook een familielid, een naaste of je behandelaar vragen je te helpen.
Wie komen te weten dat ik een zelfbindingsverklaring heb?
De zorgaanbieder en de officier van justitie krijgen een gewaarmerkte kopie van de zelfbindingsverklaring. Als je een wettelijke vertegenwoordiger en/of een gezinsvoogd hebt, dan krijgen zij ook een kopie.
Daarnaast kunnen de familie en andere naasten die je hebt genoemd in je zelfbindingsverklaring geïnformeerd worden.
Hoe lang is een zelfbindingsverklaring geldig?
Samen met je zorgverantwoordelijke spreek je af hoe lang de zelfbindingsverklaring geldig is. Dat schrijf je op in de zelfbindingsverklaring.
Wanneer mag ik onder dwang de zorg krijgen die in de zelfbindingsverklaring staat?
Een zelfbindingsverklaring betekent niet dat je automatisch verplichte zorg mag krijgen als het slechter met je gaat. Er is altijd ook een zorgmachtiging of een crisismaatregel nodig. De rechter of de burgemeester beslist hierover. In de zorgmachtiging of in de crisismaatregel staat welke verplichte zorg aan jou gegeven mag worden. Aan de aanvraag voor een crisismaatregel en een zorgmachtiging wordt ook de zelfbindingsverklaring toegevoegd.
Er zijn twee situaties mogelijk.
- Een zorgmachtiging alleen op basis van de zelfbindingsverklaring.
- Of een crisismaatregel of zorgmachtiging waarin ook andere vormen van verplichte zorg staan.
Zorgmachtiging op basis van een zelfbindingsverklaring
Als de omstandigheden die in je zelfbindingsverklaring staan, zich voordoen, kan er een zorgmachtiging op basis van de zelfbindingsverklaring worden aangevraagd bij de rechter. In je zelfbindingsverklaring staat bijvoorbeeld dat als je ’s nachts niet meer slaapt en prikkelbaar bent, je gedwongen opgenomen wilt worden. Er kan dan, bijvoorbeeld door de geneesheer-directeur, een zorgmachtiging speciaal hiervoor worden aangevraagd bij de rechter.
De rechter bekijkt dan wat er in jouw zelfbindingsverklaring staat en of je de gedwongen zorg die er in staat zou moeten krijgen. Je krijgt dan ondersteuning van een advocaat. De rechter moet, na ontvangst van de aanvraag, binnen drie werkdagen beslissen of je zo’n speciale zorgmachtiging krijgt.
Geeft de rechter zo’n zorgmachtiging af, dan staat daar in welke zorg aan jou gegeven mag worden onder dwang. Je behandelaar beslist dan of je deze zorg dan ook krijgt.
Gewone crisismaatregel of zorgmachtiging
Daarnaast kan er ook een gewone zorgmachtiging of crisismaatregel voor je worden aangevraagd. Je hebt dan ook recht op een advocaat.
In de crisismaatregel of zorgmachtiging kunnen ook andere vormen van verplichte zorg staan, dan de verplichte zorg die in je zelfbindingsverklaring staat. De burgemeester en de rechter zullen bij het afgeven van de crisismaatregel of zorgmachtiging ook altijd kijken wat er in je zelfbindingsverklaring staat.
Als de burgemeester of rechter vindt dat je de zorg die in je zelfbindingsverklaring staat moet krijgen, dan schrijft hij dat op in de crisismaatregel of de zorgmachtiging. Je behandelaar beslist uiteindelijk welke zorg uit de crisismaategel of zorgmachtiging je krijgt.
Kan ik mijn zelfbindingsverklaring nog aanpassen of intrekken?
Ja, dat kan. Je kunt de zelfbindingsverklaring aanpassen of intrekken. Maar niet zomaar. Hiervoor geldt dezelfde procedure als bij het opstellen van de verklaring. Je moet dan ook weer wilsbekwaam zijn.
Wil je ondersteuning of advies, neem dan contact op met de pvp.
Weet je niet wie jouw pvp is? Neem dan contact op met de helpdesk via 0900-444 8888 (geen extra telefoonkosten) of helpdesk@pvp.nl.
